Abonelik Sistemiyle Çalışan Hizmetlerin Çoğunluğunun Müşterilerini Manipüle Etmeye Çalıştığı Tespit Edildi

Aylık belli ücretler karşılığında farklı türlerden içeriklere ve fırsatlara ulaşmamızı sağlayan abonelik hizmetleri günümüzde inanılmaz popüler durumda. Dünya çapından milyonlarca insan bu tarz servisleri kullanabiliyor. Ancak yeni raporlar, abonelik sunan şirketlerin karanlık yüzünü gözler önüne seriyor.

Uluslararası Tüketici Koruma ve Uygulama Ağı (ICPEN) ve Küresel Gizlilik Uygulama Ağı (GPEN) tarafından yürütülen ikili araştırma, çoğu abonelik hizmetinin müşteri davranışlarını etkilemek için İngilizcede dark pattern olarak bilinen “karanlık kalıpları” kullandığını keşfetti.

Aboneler manipüle ediliyor

Karanlık kalıpların ne olduğundan kısaca bahsedelim. Birçok internet sitesinin arayüzlerinde sıkça kullandığı bu yöntem, kullanıcıları şirketlerin kendi istediği seçimler yapmasına yönlendirmesine, bunu yapmak için onları zorlayan ve manipüle etmesine deniyor. Yani kendi çıkarınıza olmasa bile bu yöntemle zorla o şeyi yapıyorsunuz. Mesela bir aboneliğinizi iptal etmeye çalışırken binbir türlü işlemden geçilmesi buna örnek olabilir.

ICPEN’in raporunda abonelik sistemini kullanan 642 web sitesi ve mobil uygulama değerlendirildi. Sonuçlarda platformların neredeyse %76’sında karanlık kalıpların kullanıldığını, %68’inde ise birden fazla bu yöntemin yer aldığı görüldü. Yani neredeyse tüm hizmetler, müşterilerini manipüle etmeye çalışıyordu.

En yaygınlarından biri, şirketlerin olumsuz bilgileri bulmayı zorlaştırmasıydı. Bir başkasında ise abonelik yenilemesi olan hizmetlerde kullanıcının otomatik yenilemeyi kapatmasını zor hâle getiriliyordu. %81’inin bunu yaptığı görüldü. Diğerleri arasında kullanıcıların belli işlemlere ulaşması için kendi hakkında fazladan bilgi sağlamak zorunda olması gibi şeyler yer alıyordu.

GPEN’inkinde ise 1000’den fazla site ve uygulama analiz edildi ve yine çoğunda benzer sonuçlar görüldü. %89’u gizlilik politikalarında kafa karıştırıcı bir dil kullanıyordu. Yukarıda bahsettiğimiz bilgi sağlanması gibi şeyleri içeren arayüz müdahalesi de yaygındı. Hatta kullanıcıyı en az koruyan gizlilik seçeneğinin en çok seçilmesini sağladıkları bile görüldü. %42’sinin ise kullanıcıları etkileyebilecek duygusal dil tercih ettiği tespit edildi.

Her iki rapor da bazı kullanıcıların internet hizmetlerinde gerçekten de kendi kararlarını almıyor olabileceğini, siteler tarafından manipüle edilebildiğini ortaya koyuyor. Bu da gereğinden fazla kişisel bilginizin paylaşılması gibi risklere neden olabiliyor. Böyle şeyler konusunda dikkatli olmak da fayda var. Dijital okuryazarlığın önemi büyük.